آیا مزاج اعضای بدن را می شناسید؟

آیا می دانستید مزاج شناسی اعضا و اندام های بدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است؟ مفهوم مزاج را می شناسید؟

آیا می دانید علاوه بر مزاج کلی بدن، هر یک از اندام ها نیز از مزاج ویژه خود برخوردار است که ممکن است با مزاج کلی کاملا متفاوت باشد؟ مزاج اعضای بدن ممکن است بسیار گرم تر و یا سردتر از مزاج کلی بدن باشد.

حتما می پرسید چگونه چنین چیزی امکان دارد؟! درواقع مزاج کلی بدن، برآیند مزاج اعضای بدن، بخصوص اعضای رئیسه(مهم) مانند قلب، کبد، مغز است و اندام های با مزاج های مختلف، درکنار هم و تعامل با یکدیگر، مزاج کلی را رقم می زنند. به همین منظور شناخت مزاج اعضای بدن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است و کمک شایانی به شناخت بیماری و پیشگیری از آن می کند.

حال توجه شما را به تعریف مزاج(طبیعت) و مزاج شناسی اعضای بدن جلب می نماییم تا اهمیت این موضوع روشن شود:

تعریف مزاج و مزاج اندام های بدن:

کیفیت حاکم بر جسم  مرکب(انسان، حیوان، گیاه،اعضا و اندام های بدن و...) است که از ترکیب ۴ عنصر هوا، آب، آتش و خاک پدید می آید. در ادامه مبحث مزاج شناسی اعضا، به بررسی مزاج هریک اعضای بدن می پردازیم:

هر کدام از اندام های بدن دارای مزاج خاص خود می‌باشد که در نسبت ترکیب عناصر ۴ گانه با هم متفاوتند: 

برای مطالعه بیشتر در زمینه مزاج شناسی کلیک کنید

گرم ترین اندام ها به ترتیب:

۱. روح طبی، گرم ترین اندام بدن است و درواقع بخاری است که از طریق تاثیر حرارت غریزی قلب بر اخلاط ۴ گانه دم، صفرا، بلغم و سودا که از کبد به بطن چپ قلب می آیند تولید می شود.

۲. قلب، بعد از روح طبی گرم‌ترین عضو بدن است.

آیا می دانید دلیل گرمای زیاد روح و قلب چیست؟ منشا زندگی، قلب و روح است، در نتیجه این دو بسیار گرم هستند و حتی به فرموده ابن سینا تمایل به افراط در گرمی دارند.

۳. خلط خون(نتیجه هضم دوم، یعنی هضم کبدی است.)

۴. کبد(انعقادش از خلط خون بیشتر است، بنابراین گرمای کمتری دارد.)

۵. ریه (تغذیه از خون آمیخته با صفرا دارد، بنابراین ورزش های تقویت ریه مانند دم و بازدم عمیق، کمک شایانی به سلامت بدن می کند.)

۶. گوشت(دارای رشته های عصبی است و چون عصب سرد است، گرمای کمتری نسبت به کبد و ریه دارد.)

۷. ماهیچه(بدلیل داشتن عصب و رباط، گرمای کمتری از گوشت دارد.)

۸.طحال(جایگاه سودای طبیعی بدن است و سودا هم سرد است.)

۹. کلیه ها(خون کمتری نسبت به طحال دارند)

۱۰‌. شریان ها

۱۱. وریدها

۱۲. پوست

سردترین اندام ها به ترتیب:

۱.بلغم  ۲.مو  ۳.استخوان  ۴.غضروف ها  ۵.رباط ها  ۶.وتر  ۷‌.غشاء  ۸.عصب  ۹.نخاع  ۱۰.مغز  ۱۱.پیه  ۱۲.چربی  ۱۳.پوست

مرطوب ترین اندام های بدن به ترتیب:

۱.بلغم ۲.خون  ۳.چربی  ۴.پیه  ۵.مغز، ۶.نخاع  ۷.گوشت  ۸.ریه  ۹.کبد  ۱۰.طحال   ۱۱.کلیه ها  ۱۲.ماهیچه  ۱۳.پوست

خشک ترین اندام های بدن به ترتیب:

۱.مو  ۲.استخوان  ۳.غضروف ها  ۴.رباط ها  ۵.شریانها  ۶.وریدها  ۷.عصب حرکتی قلب  ۸.اعصاب حسی پوست

کشف مهم:

از طرح مزاج اعضای بدن به کشف مهمی می رسیم:

پوست، معتدل ترین عضو بدن است. قلب دارای طبیعت(مزاج) هم گرم و هم خشک است، بنابراین دارای طبیعت گرم و خشک است.به همین طریق کبد دارای طبیعت گرم و تر، گوشت و عضله دارای طبیعت گرم و تر، دماغ یا مغز دارای طبیعت سرد و تر، عصب دارای طبیعت سرد و تر، چربی دارای طبیعت سرد و تر، مو و استخوان دارای طبیعت سرد و خشک است.

جهت شرکت در دوره مبانی طب سنتی و مزاج شناسی از اینجا شروع کنید

آیا از فلسفه و هدف تفاوت مزاج اعضای بدن  که در ادامه به آن خواهیم پرداخت آگاهید؟

هدف از تفاوت مزاج اندام های بدن :

قلب، همان طور که در ابتدا هم اشاره شد، گرم‌ترین و خشک‌ترین عضو بدن است؛ زیرا معدن حرارت غریزی و تنها عضو پرحرکت است که لازمه حرکت زیاد آن، حرارت و خشکی زیاد است و اگر قلب این حرارت و خشکی را از‌ دست بدهد بزرگ، تنبل و دچار نارسایی می‌شود.

کبد، گرم‌ترین و مرطوب‌ترین عضو است،  زیرا مهمترین عامل رشد و تغذیه بدن است و رشد و نمو بدن با گرمی و رطوبت کافی به وجود می‌آید.

در مورد استخوان چطور؟

استخوان، سردترین عضو است و غلبه عنصر خاک در آن باعث سخت بودن و ثبات می‌شود. غلبه رطوبت بر استخوان سبب نرمی استخوان می‌شود!

چربی، سرد و تر است و افرادی که  فعالیت کمی دارند، دچار تجمع چربی و پدیده چاقی می‌شوند.

و در مورد مغز که از مهم ترین اعضای بدن است و وظیفه پردازش اطلاعات اعضای بدن و هماهنگی آن ها را به عهده دارد :

مغز، سرد و تر آفریده شده تا به علت ورود اطلاعات فراوان دچار غلبه گرمی و خشکی نشود. غلبه گرمی و خشکی بر مغز موجب تحریک‌پذیری، بی‌خوابی و اضطراب می‌شود.

حالا به اهمیت شناخت مزاج اعضای بدن پی بردید؟

مزاج شناسی اعضای بدن ، به شناخت مزاج کلی بدن و بالتبع اصلاح تغذیه افراد کمک می کنند. هم چنین شناخت مزاج اعضای بدن برای درمان بیماری های مختلف، موجب می شود تا داروی مورد نظر با توجه به مزاج اعضای بدن تجویز شود و بدانیم که بیماری هایی که عارض می‌شوند از چه طریق باید درمان شوند.

بعنوان مثال، شخصی که مزاج‌ قلب او خیلی گرم و کمی خشک است، آن گاه این فرد را از مصرف خوراکی ها و داروهای گرم و خشک مانند زعفران، برخی دمنوش ها و...احتیاط داده و یا منع می کنیم.

نکته مهم:

 مزاج اندام های مختلف بدن، نسبت به پوست با هم تفاوت دارند و دارای درجات مختلفی از گرمی، سردی، خشکی و تری هستند. اما در بررسی هر اندام نسبت به محدوده تعادلی خودش(یعنی محدوده مزاجی که سالم است و عملکرد مناسبی دارد)، هر اندام، درجات مختلفی از کیفیات اربعه(گرمی، سردی، تری و خشکی) را داراست.

مثلا مغز یک فرد ممکن است سرد و ترباشد و مغز فرد دیگر گرم و خشک،  درحالی که مغز هردو نسبت به پوست خودشان سردوتر است.

آیا می دانید همین موضوع موجب تفاوت های مختلف بویژه رفتاری در افراد است؟

مزاج گرم مغز، پراکنده گویی، سبک سری، شتاب در تصمیم گیری و ناپایداری در تصمیم را به دنبال دارد؛ و کسی که مزاج سرد مغز دارد، دچار کندفهمی و در نتیجه بی فکری و تنبلی است و بسیاری تفاوت های دیگر...

نتیجه گیری:

با توجه به تفاوت مزاج اعضای بدن، در اصلاح سبک زندگی باید به این تفاوت ها توجه شود. پس اگر برای سلامتی خود ارزش قائلید و قصد ندارید بیشتر عمرتان با بیماری های مختلف دست و پنجه نرم کنید، در حال صحت و سلامتی باید مزاج شناسی اعضا را انجام دهید تا احیانا اگر سوء مزاجی در یک اندام در حال شکل گیری است، با تدابیر سته ضروریه یا اصول ۶ گانه سلامت(تدابیر غذایی، ورزشی و...) و سپس دارویی اصلاح شود.

زیرا به فرموده رازی:مهما قدرت ان تعالج بالاغذیه، فلا تعالج بالادویه: تا جایی که میتوانی با غذا درمان کنی، سراغ دارو نرو

اگر هم با بیماری مواجهید، با شناخت مزاج اعضای بدن، به بازگشت سلامتی خود سرعت ببخشید و با مصرف بی مهابای داروها ولو داروهای گیاهی، خود را در معرض مشکلات و بیماری های دیگری قرار ندهید.

درواقع بهترین حالت برای سلامتی، قرارگیری اعضا و اندام های بدن در محدوده تعادلی خود است.

منابع:

کتاب قانون در طب شیخ الرئیس ابوعلی سینا،

جزوه مبانی طب سطح ۱و۲ استاد یوسفی،

سایت طبایع

تهیه شده توسط خانم حائری عضو تحریریه صدای حکیم و دستیار استاد یوسفی