بررسی علائم و درمان سندرم پیش از قاعدگی

مقدمه

امروزه تامین سلامت بانوان به عنوان یک هدف اصلی وهمچنین وسیله ای مهم جهت توسعه اجتماعی و اقتصادی به حساب می آید . از آنجایی که زنان نیمی از جمعیت و تربیت کننده نسل های بعد هستند نقش مهمی در تحولات اجتماعی و اقتصادی یک بخش دارند . از طرفی سلامت زنان و مادران از طریق اثر گذاری بر عملکرد نیروی انسانی زمینه های ارتقاء شرایط اجتماعی و اقتصادی را فراهم می کند.

قاعدگی یکی از مهمترین اتفاقات در زندگی زنان است که در تمام سال های باروری آنان به صورت چرخه ای تکرار می شود .

یکی از مشکلات شایع در این ایام سندرم پیش از قاعدگی (  premenstrual syndrome ) می باشد . این سندرم یک اختلال روانی - عصبی- اندوکرین است همراه با مجموعه ای از علایم جسمی و روحی که چند روز قبل از قاعدگی شروع شده و طی چند روز بعد از قاعدگی به اتمام می رسد واین علایم باید حداقل در دو ماه متوالی دیده شوند .

این سندرم نه تنها روی احساسات  فرد  و سلامت جسمی و رفتاری او، بلکه برخانواده وی نیز تاثیر گذار است و باعث بروز تغییراتی در رفتار با همسر و فرزندان می گردد.

شیوع سندرم پیش از قاعدگی

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ماهانه بیش از صد میلیون زن در آسیا علایم مربوط به این سندرم را نشان می دهند و شیوع آن در فرهنگ ها و مناطق مختلف جغرافیایی متفاوت است . شیوع آن در اغلب مطالعات غربی 50-20 درصد و در ایران طبق مطالعات جدید 1/74 درصد می باشد .

علت سندرم پیش از قاعدگی

1-      تغییرات دوره ای هورمون های تخمدان

2-      اختلال در سطح منیزم – کلسیم

3-      اختلالات غددی

4-      کمبود ویتامین و املاح معدنی

5-      ژنتیک

6-      سبک زندگی

بیشتر بدانید : نسخه های کاربردی جهت افزایش شیر مادر در طب سنتی

عوامل مساعد کننده سندرم پیش از قاعدگی

1-      مصرف سیگار، الکل و کافئین

2-      مصرف قرص های خوراکی جلوگیری از بارداری

3-      عادات ورزشی

4-      شغل

5-      حاملگی های متعدد

6-      مدت خونریزی قاعدگی

7-       وجود فشار های روانی

8-      شاخص توده بدنی بالا

9-      سن

10-  سطح تحصیلات

در مطالعات مختلف رابطه بین تحصیلات و سندرم پیش از قاعدگی را نشان می دهد . به طوری که تحصیلات بیشتر با شیوع بیشتر علائم همراه بود . بیش از نیمی از دختران و زنان سنین باروری مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی هستند و این سندرم در سنین بالاتر و در افراد با تحصیلات بیشتر شایع تر است . همچنین مطالعات نشان می دهد خطر شیوع سندرم پیش از قاعدگی در زنان چاق بیشتر است . (رمضانی تهرانی و همکاران 2012) .

                                                                                             بیشتر بدانید : دو بیماری شایع در بارداری

عوارض سندرم پیش از قاعدگی

1-      ناسازگاری و بدرفتاری با همسر و فرزندان

2-      افت تحصیلی دانش آموزان

3-      ارتکاب به قتل و خودکشی

4-      کاهش روابط اجتماعی

5-      نگرش منفی به زن بودن

رابطه مزاج و شیوع علائم سندرم پیش از قاعدگی

بر اساس نتایج مطالعات انجام شده در افراد دارای مزاج سرد علائم نفخ، تهوع، اسهال، یبوست، افزایش اشتها، فراموشی، تحریک پذیری و تمایل به تنهایی و در افراد دارای مزاج گرم سرگیجه، گرگرفتگی و حساس شدن بیشتر دیده می شود .

ابن سینا نیز افراد سرد مزاج را با علائمی مانند تو داری، آرام بودن، کم هضمی و افراد گرم مزاج را با آشفتگی، حداقل تاثیر پذیری از محیط و گرمی بدن توصیف می کند . در نتیجه مزاج گرم و سرد را به عنوان یک عامل موثر در بروز شدت علائم سندرم پیش از قاعدگی می توان در نظر گرفت .

                                                                                                      بیشتر بدانید : خواص بی نظیر و کاربردی عسل در طب سنتی

درمان سندرم پیش از قاعدگی از منظر طب رایج

درمان بیشتر به صورت علامتی می باشد و شامل :

1-      مصرف ضد دردها

2-      مصرف داروهای ضد افسردگی

3-      استفاده از مکمل های ویتامینی  ( ویتامین E  و B6  )  و معدنی

4-      مصرف قرص‌های کلسیم  ( ممکن است علائم احتباس آب (پف کردن به دلیل تجمع مایعات زیر پوست)، انقباض عضلات و درد پشت را کاهش دهد. )

تدابیر سته ضروریه در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی

1-      ورزش : موجب بهبود علائم جسمی مانند درد شکم و کمر – حساسیت پستان ها – علائم خلقی – ضعف و خستگی می شود . طبق مطالعات انجام شده انجام 3 ماه ورزش هوازی به طور منظم در کاهش علائم موثر است .

2-      دلک و ماساژ : در کاهش میانگین علائم سندرم پیش از قاعدگی همانند استرس، افسردگی و درد موثر است . زیرا ماساژ باعث موجب کاهش سطح هورمون کورتیزول و افزایش سطح هورمون های سروتونین و دوپامین می شود .

3-      اصلاح سبک زندگی و تغییر در نوع تغذیه : کاهش مصرف نمک و چربی و افزایش مصرف کربوهیدرات ها، حذف کافئین ار رژیم غذایی، استفاده از رژیم غذایی مقوی و وعده های غذایی منظم

4-      کاهش استرس و عوامل استرس زا  و بازسازی اعتماد به نفس فرد

5-      خواب مناسب و کافی

استفاده از داروها و فراورده های گیاهی در بهبود علائم سندرم پیش از قاعدگی

یکی از روش های درمانی بسیار مهم در بهبود علائم سندرم پیش از قاعدگی استفاده از گیاهان دارویی است که امروزه به دلیل ایجاد عوارض کمتر نسبت به داروهای شیمیایی مقبولیت بیشتری یافته است . در مطالعات مختلف تاثیر زنجبیل، عصاره گیاه خوشاریزه، روغن گل مغربی، روغن گل پامچال، اسانس پوست پرتقال، تخم گیاه پنج انگشتی، اسطوخودوس، رازیانه، سنبل الطیب، بابونه و ... بر کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی مشاهده شده است که در زیر به چند نمونه از آنها اشاره می شود :

بابونه

دارای اثر ضد التهابی و آنتی اکسیدان، تسکین بخشی و اثرات گوارشی است و می تواند علائم مربوط به سندرم پیش از قاعدگی را کاهش دهد .

خوشاریزه

علایم اضطرابی، افسردگی، هیجانی و جسمی این سندرم را کاهش می دهد.

زعفران

با مکانیسم سروتونرژیک فعالیت ضد افسردگی دارد.

زنجبیل

با مکانیسم کاهش تولید پروستاگلاندین ها می تواند باعث کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی( کج خلقی، نگرانی و افسردگی، کمر درد، دل درد، دردعضلات، تهوع و استفراغ، اختلالات خواب ) شود .

شوید و عسل

هرشب 2 قاشق غذاخوری شوید خشک آسیاب شده را با 2 لیوان آب روی شعله ملایم بجوشانند تا یک استکان بماند .صاف کرده و با عسل شیرین شود . روزهای شروع علایم پیش از قاعدگی 3 بار در روز میل شود . تسهیل در روان شدن خون قاعدگی اساس درمان را تشکیل می دهد .

گل گاوزبان

گل گاوزبان یک واحد، سنبل الطیب نیم واحد، لیموی عمانی یک چهارم واحد را مخلوط و نیم کوب کرده و جوشانده و هر شب یک استکان قبل از خواب میل کند .

 

منابع :

1-      امیری فراهانی لیلا، حیدری طوبی، نارنجی فرشته، اصغری جعفر آبادی محمد، شیرازی وحیده ( 1390) . بررسی ارتباط سندرم پیش از قاعدگی با شاخص توده بدنی در دانشجویان دختر . مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران ( حیات ) . دوره 17 . شماره 4 . ص 95-85

2-      بابازاده راحله، کرامت افسانه ( 1390 ) . سندرم قبل از قاعدگی و طب مکمل در ایران : مرور سیستماتیک . فصلنامه علمی پژوهشی فیض . دوره 15 . شماره 2 . ص 187-174

3-      جعفرنزاد فرزانه، شاکری زهرا، نجف نجفی مونا، صالحی فدردی جواد ( 1392). بررسی ارتباط استرس با ابتلا به سندرم پیش از قاعدگی . مجله زنان و مامایی و نازایی ایران . دوره 16 . شماره 76 .ص 18-11

4-      خیاط سمیرا، خیرخواه معصومه، بهبودی مقدم زهرا، فنائی حامد، کسائیان امیر ( 1393). تاثیر زنجبیل بر علائم سندرم قبل از قاعدگی در دانشجویان دختر مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی . فصلنامه پرستاری داخلی جراحی . سال سوم .شماره 1 .ص 16-10

5-      رمضانی تهرانی فهیمه، هاشمی سمیه، علامه مطهره رباب ( 2012) . شیوع سندرم پیش از قاعدگی و برخی از عوامل مرتبط با آن در سن باروری . مجله افق دانش . دوره 18 . شماره 3 . ص 127-121

6-      سپهری راد مینا، بهرامی حمیدرضا، نورس محمدرضا ( 1395 ) . بررسی نقش طب مکمل در کنترل علائم سندرم پیش از قاعدگی مبتنی بر شواهد بالینی . مجله زنان ، مامایی و نازایی . دوره 19 شماره 24 . ص 22-11

7-      شبیری فاطمه، عزتی آراسته فهیمه، ابراهیمی ریحانه، نظری منصور ( 1395) . بررسی تاثیر کلسیم بر علائم جسمانی سندرم پیش از قاعدگی . مجله زنان مامایی و نازایی . دوره 19 . شماره 1و2 . ص 15-9

8-      عابدی سیده مرضیه، موسایی میثم، بقایی سرابی علی، قدیمی بهرام ( 1399). بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی زنان با تاکید بر دین داری . فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی . شماره 30 . ص 219-243

9-      عبد نژاد رقیه، سیمبر معصومه ( 1395 ) . مروری بر داروهای یاهی موثر بر سندرم پیش از قاعدگی در ایران . مجله زنان و مامایی و نازایی . دوره 19 .شماره 11 . ص30-18

10-  قائدی لیلا، مرادی مریم ( 1389 ). تاثیر ماساژ بر سندرم پیش از قاعدگی دانشجویان . مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان . دوره 13 . شماره 2 . ص 43-38

11-  کامران پور بهاره، فرزادریک لیلا، رهبر طیبه، علیزاده شیوا ( 1394 ) . تاثیر سنبل الطیب بر شدت علائم سندرم پیش از قاعدگی . مجله زنان و مامایی و نازایی . دوره 18 . شماره 161 . ص 9-1

12-  کلهر مهری، یوسف لو سمانه، کاوه ئی بهروز، محمدی فاطمه، جوادی هما ( 1398 ) . فصلنامه گیاهان دارویی . سال هجدهم. دوره 4 . ص 63-52

13-  محبی دهنوی زهرا، جعفرنژاد فرزانه، مجاهدی مرتضی، شاکری محمد تقی، سردار محمد علی ( 1394 ) . بررسی ارتباط مزاج گرم و سرد با علائم سندرم پیش از قاعدگی . مجله زنان مامایی و نازایی . دوره 18 . شماره 179 . ص 24-17

14-  موسوی سید محمد (1390 ) .مجموعه پیک شفا . انتشارات زعیم . چاپ اول . ص 332و 333

15-  نجفی ملاباشی الهام، ضیائی طاهره، بستانی خالصی زهرا، کاظم نژاد لیلی احسان، بخردی رضا ( 1397 ) . بررسی تاثیر کپسول بابونه در تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی . مجله زنان مامایی و نازایی . دوره 21 . شماره 7 . ص 80 -72

16-  یزدانی مریم، شهریاری مهدی، حامدی بهاره ( 1383) . مقایسه قطره رازیانه و بابونه در مقابل کنترل بدون دارو در درمان دیسمنوره و سندرم پیش از قاعدگی . مجله پزشکی هرمزگان . سال هشتم . شماره اول . ص 61-57