ناگفته های خونریزی بینی در طب سنتی
مقدمه
خون دماغ یا خونریزی بینی در طب سنتی با عنوان رعاف آورده
شده است. خونریزی بینی یکی از مواردی است که تقریباً تمام افراد حداقل یک بار در
زندگی شان آن را تجربه کرده اند واکثراً وقتی با آن روبرو می شوند احساس ترس می
کنند و به دنبال عامل ایجاد شدن آن می گردند.
خونریزی بینی به
تنهایی به عنوان یک بیماری محسوب نمی شود اما در مواردی هم نیاز است که فرد را به
نزد شخص متخصص برسانند وازخونریزی بینی جلوگیری شود چون درصورت ادامه آن باعث ضعف
وبی حالی و غش کردن شخص می شود.
انواع خونریزی بینی
انواع خون دماغ یا خونریزی
بینی درطب سنتی به دو دسته تقسیم
می شود:
۱-خونریزی بخش
قدامی بینی: در این نوع خونریزی خارجی ترین قسمت حفره بینی یعنی قسمت اولیه یا جلویی
آن شروع به خونریزی میکند که از شایع‌ترین نوع خونریزی بینی است و به طور کلی خطر
جدی برای شخص ندارند مگر اینکه به مدت خیلی طولانی یا به مقدار خیلی زیاد انجام
شود که در آن صورت حتماً باید اقدام به پیشگیری از خونریزی شود یا شخص را سریع به
مراکز درمانی برسانند چون ممکن است باعث بی حالی، عدم تعادل، و حتی غش کردن
شخص بشود. خونریزی بخش قدامی بینی در
کودکان و خردسالان شیوع زیادی دارد.
۲-خونریزی بخش خلفی بینی: این نوع خونریزی در آخرین قسمت
حفره بینی یعنی در قسمت عمیق آن رخ می دهد وبه دلیل اینکه این قسمت به نای وحلق
ارتباط دارد، در نتیجه با عدم کنترل آن خون وارد حلق ،مجاری تنفسی و دستگاه گوارش
و معده می شود و می تواند خطرات جدی همچون خفگی، انسداد مجاری تنفسی و تهوع را به
دنبال داشته باشد.
خونریزی بخش خلفی بینی در افراد مسن بالای ۵۰ سال شیوع
بیشتری دارد که در بعضی موارد خطرات جدی به دنبال دارد و حتماً باید بررسی شود و
علت آن مشخص شود.
بیشتر بخوانید: بررسی مزاج مغز در طب سنتی ایران
علل خونریزی بینی
همان‌طور که قبلاً به آن اشاره شد خونریزی بینی بیماری نیست
بلکه یک نشانه است که می تواند در اثر ضایعات موضعی بینی، عوامل درونی بدن شخص و
یا در اثر عوامل خارجی که به بینی وارد می شود اتفاق بیفتد.
مهمترین دلایل خون دماغ یا خونریزی بینی
در طب سنتی موارد زیر می باشد:
الف)عواملی که منشأ داخلی دارند: عوامل منشأ داخلی مواردی
هستند که علت آن درون بدن خود شخص می باشد، عمده ترین آنها عبارتند از:
۱-مهمترین عامل خونریزی بینی
در طب سنتی غلبه دم (غلبه خون) می
باشد. کسانی که غلبه دم دارند رنگ رخسار،
زبان و چشمشان قرمز است، رگ های برجسته دارند و مزه دهانشان شیرین است.
۲-خشکی فضای بینی که منجر به پارگی رگ و شریان بینی می شود.
۳-التهاب زیاد در ناحیه عروق بینی مخصوصاً التهاب ویروسی.
۴-پولیپ بینی.
۵-سرماخوردگی یا آلرژی و عطسه های مکرر که باعث خونریزی
بینی میشود.
۶-بیماری های قلب، کبد، کلیه، بیماری های عفونی مثل تب
روماتیسمی، آنفولانزا و عفونت های دوران کودکی.
۷-بیماری های خون و اختلال های انعقاد خون و کمبود پلاکت، کم
خونی، هموفیلی و سرطان خون.
۸-بحران ذات الجنب ویامطبقه و سرخک.
۹-فشارخون بالا که گاهی منجر به پارگی رگ ها و خونریزی بینی
می شود.
۱۰-تب بالا می‌تواند باعث خون دماغ شدن شخص بشود.
۱۱-در خانم های باردار تغییر در هورمون های استروژن و
پروژسترون ممکن است ایجاد کمی خونریزی بینی کنند که اصولاً درسه ماهه دوم ایجاد میشود،
البته خیلی خطرناک نیست و اصولاً به صورت مقطعی است و خود به خود قطع می شود.
ب) عواملی که منشاء خارجی دارند این عوامل خارج از بدن شخص می
باشند که عبارتند از:
۱-خشکی هوا که می تواند باعث خشکی بینی شده و با کمی
خاراندن یا در حال تمیز کردن بینی خونریزی ایجاد می شود.
۲- خونریزی بینی در اثر سرمای شدید هوا یا تغییر ناگهانی
هوا.
۳-قرارگرفتن شخص در مجاورت آفتاب به مدت طولانی.
۴-تغییر فشار جو مثل زمانی که شخص در ارتفاعات یا اعماق
دریا ها قرار می گیرد.
۵-خونریزی بینی در اثر ضربه و یا شکستگی بینی.
۶-خونریزی بینی در اثر مصرف بعضی از داروها از جمله داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین.
درمان خونریزی بینی در طب سنتی بوسیله رعایت سته ضروریه:
بهترین و موثرترین راه درمان خونریزی
بینی در طب سنتی رعایت سته ضروریه
است:
_شخص باید محیط را مرطوب نگه دارد و به مدت طولانی در آفتاب
نماند.
_قبل از خواب بینی خود را چرب کند که در حال خاراندن یا
تمیز کردن بینی دچار خونریزی نشود.
_طوری بخوابد که به بینی فشار وارد نشود و بینی در حالت
خواب دچار خونریزی نشود.
_اگر شخص مستعد فشار خون بالا است از نمک و شکر زیاد پرهیز کند.
_داروهای رقیق کننده خون مثل آسپرین را با مشورت پزشک کمتر
مصرف کند.
_آب و مایعات بیشتر بنوشد تا از خشکی بینی جلوگیری شود.
_به وسیله حرکات ورزشی و پیاده روی سیستم ایمنی را تقویت کند
تا کمتر در معرض فشار خون بالا، بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، کبد و بیماری
های دیگر قرارگیرد و درصد خون دماغ شدن شخص کمتر شود، البته در حین ورزش مواظب باشد
ضربات و آسیبی به او وارد نشود.
_گاهی خونریزی بینی در اثر خارج شدن مواد زاید و سموم یا غلبه
خون است که دراینصورت نیاز به جلوگیری از خونریزی نیست مگر اینکه خونریزی بینی
خیلی طولانی شود و یا مقدار آن خیلی زیاد باشد.
درمان خونریزی بینی در طب سنتی به وسیله تدابیر
دارویی و اعمال دیگر:
برای کنترل خونریزی بینی
درطب سنتی تدابیر و روش‌های دارویی
و اعمال یداوی وجود دارد که به مهمترین و
موثرترین این روشها می پردازیم:
در خونریزی های بخش قدامی بینی فشار بر پرده بینی از خارج
به مدت ۵ دقیقه غالباً باعث بند آمدن خونریزی میشود و همزمان با این اقدام می توان
پنبه را در سوراخ بینی قرار داد .
خونریزی های ساده اصولاً با فشار یا خود به خود بند می آیند
و درمان دیگری نیاز نیست.
-سیب به عنوان مفرده ای موثر و مفید در کنترل خونریزی بینی:
زیاد قندی روایت کرده که با برادرم سیف به مدینه سفر کردم ،مردم دچار خون دماغ
شدیدی شده بودند چنانکه هر کس دو روز خون دماغ می گرفت و می مرد. وقتی به خانه رسیدم
سیف دچار خون دماغ شدیدی شده بود به محضر امام صادق (ع) رفتیم امام (ع)فرمود: به
او سیب بدهید، سیف سیب خورد و خوب شد و خون دماغش برطرف شد.
سویق سیب نیز به عنوان بند آورنده خون بینی بسیار موثر است.
-عصاره برگ و میوه اقاقیا به تنهایی بسیار سودمند است که به
طور موضعی مصرف می شود و اثر قاطع در بند آوردن خونریزی بینی دارد؛ در روشی دیگر
گلنار و زاج و کمی تریاک و کافور و اقاقیا به طور مساوی باهم مخلوط کرده و به
حالت پودر درمی آورند و در بینی با نی فوت می کنند و یا داخل آب نعناع
ریخته و قطره قطره در بینی ریخته می شود.
-ریختن گلنار ساییده با لعاب بارهنگ در بینی و فتیله های
آغشته به کندر و زاج ساییده به طور مساوی باعث قطع خونریزی بینی می شوند.
-پودر گل شقایق با پودر صدف تخم مرغ را در بینی فوت کرده تا خونریزی قطع شود.
-گاه میتوان خونریزی سخت را با چکاندن آب یخ در بینی و بستن
گوشها و بازوها و رانها و سرد کردن سر با آب سرد متوقف کرد یا ختمی را در سرکه زده
و روی سر و پیشانی می گذارند.
-اگر خون بینی به معده رفت تخم ترب را کوبیده به اندازه دو
مثقال با عسل و آب گرم مخلوط کرده و به بیمار داده تا قی کند و خون را خارج کند.
از نظر موضعی برای کنترل خونریزی بینی
در طب سنتی باید شخص را در حالت
نشسته یا ایستاده رو به جلو نگه داشت و برای جلوگیری از فرو رفتن خون و ورود آن به
مجرای تنفسی سر را باید رو به پایین خم کرد و هر دوران را به ساق دست بست در حالت نشسته
و بازوها را محکم به هم ببندند تا طبیعت بدن خون را از بینی به سمت اعضای بسته شده
متوجه کند و خونریزی بینی قطع شود.
- اگر خونریزی بند نیامد باید رگی را بزنند تا خونریزی بینی
قطع شود و بعد سریع آن رگ را ببندند.
بیشیتر بدانیم: بهترین روش تهیه فالوده سیب در طب سنتی
نتیجه گیری:
خونریزی بینی بیشتر در کودکان مرسوم می باشد که یا خود به
خود ایجاد میشود یا در اثر دست کاری بینی رخ می دهد و خیلی زود هم متوقف می شود و
عادی می باشد؛ اما خونریزی در افراد بالای ۵۰ سال خطر بیشتری دارد چون در این گروه
سنی بیشتر خونریزی ها از قسمت پشت بینی یعنی قسمت خلفی بینی صورت می گیرد و به
سختی قابل نگه داشتن و متوقف کردن می باشد و اگر خون فرو داده شود ممکن است حتی
خونریزی مشاهده نشود و عواقب بدی را از نظر گوارشی یا تنفسی برای شخص ایجاد کند.
اگر براساس روایات وارد شده ازائمه علیهم السلام عمل کنیم از
بسیاری بیماری ها و خطرات در امان می مانیم چنانچه در روایت آمده است :کسی که سوره
حمد را بعد از عطسه کردن یک بار بخواند و صورتش را مسح کند از التهاب چشم، میگرن، سفیدی
چشم، گری، لکه های صورت و بدن و خون دماغ ایمن می شود.
منابع:
1-
ترجمه مکارم
الاخلاق، طبرسی، حسن بن فضل، مترجم میرباقری، سید ابراهیم، ناشر فراهانی، تهران، 1365ه.ش،
ج1، ص330.
2-
دایره المعارف
بزرگ طب اسلامی، نورانی، مصطفی، قم، ناشر ارمغان یوسف، 1384ه.ش، ج10، ص200.
3-
دایره المعارف
گیاه درمانی ایران، حاجی شریف، احمد، ناشر حافظ نوین، تهرا، 1388ه.ش، چاپ دوم،
ص261.
4-
راهنمای
تندرستی، خسروی، سید احمد علی، ناشر دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، 1388ه.ش،
ص43.
5-
طب الرضا( طب
و بهداشت از امام رضا(ع))، علی بن موسی امام هشتم، مترجم امیر صادقی، نصیر الدین،
ناشر معراجی، تهران، 1381ه.ش، ص 195.
6-
طب سنتی
خسروی، درمان بیماری های مختلف با گیاهان دارویی و مواد طبیعی، خسروی، سید مهدی،
ناشر برکت کوثر، همدان، چاپ اول، ص 64.
7-
مستدرک الوسایل
و مستنبط المسائل، نوری، حسین بن محمد تقی، ناشر موسسه آل البیت علیهم السلام
لاحیاه التراث، بیروت، 1408ه.ق، ج 8، ص 388.
