کلیدی ترین مولفه های سلامت روحی وجسمی خانواده
مولفه های سلامت جسمی و روحی خانواده
سلامتی از مهمترین
ابعاد مسائل حیات انسان هاست جامعه درصورتی سالم خواهد ماند که از خانواده سالم
برخوردار باشد پس سلامت افراد مساله مهمی است مخصوصا سلامت خانواده که در ان عوامل
گوناگون فردی و خانوادگی نقش اساسی دارد درمورد مفهوم سلامت سازمان جهانی بهداشت
پذیرفته ترین تعریف را ارائه داده است که سلامتی حالت رفاه واسایش کامل روانی وجسمی
و اجتماعی است و فقط فقدان بیماری ها ونقض عضو نیست .
برخی ازعوامل اجتماعی موثر براساس مبانی نظری موجود مبنی براین است که یک خانواده سالم توسط شش مولفه صمیمیت، همدلی استقلال اعضای خانواده،رضایتمندی، تامین نیاز اعضای خانواده، انسجام خانواده وحاکمیت ارزش های اخلاقی اسلامی در خانواده مفهوم سازی شده است.
نقش ازدواج وتشکیل خانواده در سلامت روان
درپژوهشی که
صورت گرفته است تجزیه وتحلیل داده ها نشان می دهد قوی ترین رابطه که باعث سلامت
خانوداه است با ازدواج موفق حاصل می شود
وازدواج در مولفه های فردی واجتماعی سلامت روانی تاثیر مهمی دارد.
طبق بررسی های
انجام شده در مجموع افراد متاهل به طور متوسط سلامت روانی بالاتری نسبت به افراد
مجرد دارند واز کارکرد های روانی وجسمانی بهتری برخوردارند البته این امر به موفق
وسالم بودن روابط ازدواج بستگی دارد وازدواج نا موفق چنین اثری را در بر ندارد.
ازدواج
موفق و ارتباط میان همسران احتمال ابتلا
به افسردگی را کاهش می دهد وزمینه را برای ارتقا سطح سلامت روانی انها فراهم می کند و سلامتی
دارای دوبعد جسمی و روحی است.
از مولفه های دیگر
سلامت، فرزند آوری است تولد فرزند موجب
ارتقای سطح سلامت روانی همسران وتقویت رابطه انها می شود البته به شرط اینکه
ازدواجی موفق صورت گرفته باشد و روانشناسی معاصر برای روابط سالم انسانی میان والدین
وفرزندان اهمیت بسیاری قائل است وآن را اساس سلامت روانی اعضای خانواده در نظر می
گیرد و سرنوشت خانواده وکارکرد بهنجار ان را عمدتا با توجه به رشد اولیه شخصیت
اعضایی که خانواده را تشکیل می دهند تعیین می شود.
اگر والدین
بزرگسالانی بالغ وسالم باشند سیستم خانواده هماهنگ خواهد بود. پس اولین مورد درباره
سلامت خانواده، موفق بودن خود خانواده است ومورد دیگر، رابطه قوی ومعنا داری با
سلامت خانواده دارد، رابطه خانواده با خویشاوندان است وشبکه روابط خانواده با
دوستان وخویشاوندان تاثیر زیادی بر سلامت روابط خانواده دارد این شبکه روابط دارای
کارکرد های بسیاری است می تواند در سلامت وموفقیت ویا برعکس در ناسلامتی وعدم موفقیت
خانواده اثر قابل توجهی بگذارد وخانواده تحت تاثیر محیط زندگی خود قرار دارد اگر
محیط ومحل زندگی خانواده سالم باشد در سلامت خانواده اثر می گذارد. سلامت روانی را در خانواده برخورداری
از هشت دسته مفهوم عمده می دانند که این مفاهیم عبارتند از:
_1نگرش های مثبت فرد نسبت به خود و تصور واقع گرایانه از توانایی های خودشان؛
2 _رشد و تحول مناسب در زندگی؛
3_ارضای مناسب
نیازها و رسیدن به مرحله خودشکوفایی؛
4_دستیابی به
احساس هدفمندی در زندگی؛
5_برخورداری از
انسجام شخصیت و توانایی به تاخیر انداختن لذت های آنی؛
6 _خودفرمانروایی
یا استقلال فرد در برابر نفوذ دیگران؛
7_برداشت واقع بینانه از حوادث و محیط زندگی
8 _تسلط
بر محیط به معنای توانایی برآورده کردن مقتضیات زندگی و برقراری ارتباط
صمیمانه با دیگران و توانایی سازگار شدن با مشکلات و استرس های زندگیحالات روحی
افراد خانواده و نقش آن در حفظ سلامت خانواده
عوانل موثر در سلامت روانی
خانواده
از دیگر مولفه
های سلامت فرد وخانواده مساله امنیت و احساس امنیت داشتن است واین بسته به ظرفیت
والدین و همچنین جامعه برای فراهم کردن
امنیت برای رشد و پرورش فرزندان در بستر امن جامعه وخانوادگی است واین بستگی دارد
به اینکه خود والدین به اندازه کافی ایمن
باشند تا بتوانند انرژی خود را به مراقبت از نوزاد وسایر فرزندانش سوق دهد ان والد
این احساس را از خانواده اولیه خود و شرایط کنونی اش همچنین
ازخانواده جدید خود می گیرد وتعامل عاطفی مناسب با کودک از همان اولین روز
تولد او نقش مهمی در سلامت روانی اش دارد وپذیرش موجودیت کودک اولین قدم در راستای
برآورد کردن این امر می باشد.
از دیگر مولفه های مهم سلامت فردی وخانوادگی
داشتن امیدواری،ایمان به خداوند وشاکر بودن وتامین نیازها وبهره مندی از امنیت و
ارامش اجتماعی وهمچنین وجود رابطه عاطفی که از جمله مهمترین مولفه های ان به شمار
می رود سلامت روان دارای ابعاد بسیار گسترده ای است که علاوه بر شخص، خانواده
وجامعه واقتصاد وفرهنگ را نیز در بر می گیرد
هدایت و موازنه سازی رفتارها در خانواده
از دیگر مولفه
های سلامت فرد وخانواده بهرمند بودن شخص به مهارت های تصمیم گیری، حل مساله،
انسجام خانواده، وابراز محبت وظاهر فیزیکی است وبا بهبود این عوامل در خانواده ها
می توان شاهد افزایش سلامت جسمانی و روانی اعضای خانواده بود.
خانواده سالم
وموفق نظامی است که در ان همه اعضا موفق هستند وهمه مناسبات میان افراد روال طبیعی
و رضایتمندانه خود را دارد همه اعضای خانواده می توانند از استعداد انسانی خود
استفاده کنند .
خانواده مانند یک
پیکر که هر عضو در جایگاه خود قرار گرفته
مثلا چشم در جایگاه خود و سایر اعضا هرکدام کارکرد مختص خود را به انجام می رسانند
در خانواده هم زن در جایگاه خود ومرد نیز در نقش وجایگاه خود باشد واین نقش ها اگر
جابه جا شوند منظر زیبایی نخواهد داشت خداوند نیز کمال زن را در زن بودنش قرار
داده زنی که چون مردان شود شایسته نیست وبرای مرد نیز چنین است کمال مرد در مردانگی
او نهفته شده و شایسته نیست مردان شبیه زنان شوند
و در حفظ استحکام وقوام خانواده اگر هر کدام نقش خود را به خوبی در خانواده
اجرا نماید باعث سلامت و رشد خانواده است انسانی خواه زن یا مرد که عمل صالح انجام دهد مشروط بر داشتن
ایمان به حیات طیبه اخروی و بهترین پاداش نائل خواهد شد پس مرد وزن در زندگی مشترک
با مشارکت وتعاون باهم نیازهای فردی وجمعی خود را ارضا کنند در خانواده سالم تعامل
افراد برای رشد وبقای همه است وخانواده مکانی است برای برآوردن نیاز های مادی معنوی
احساسی وعاطفی همه اعضای خود واز جمله این نیاز ها می توان به برقرای تعادل میان
استقلال و وابستگی اشاره کرد در این خانواده با تربیت صحیح رشد واعتلا همه اعضا
تامین می نماید وعزت نفس اعضا بالا می رود.
آگاهی داشتن از دانش سبک زندگی سالم و رعایت سته ضروریه توسط افراد خانواده به طوری که آن اصول شش گانه سلامت در سبک زندگی خانواده بهینه شود وبصورت عادت زندگی خانواده ها در آید امری ضروری برای حفظ سلامت جسمانی وروحی افراد خانواده می باشد درمنابع طب سنتی ایران، الگو های صحیح بهداشتی وزندگی سالم درشش محور بیان شده است که شامل تدبیر آب وهوا، چگونگی تغذیه وآداب ان، ورزش واستراحت، حالات روحی، خواب وبیداری، اعمال بهداشتی خاص مثل استحمام ودفع مواد زائد بدن است که اینها به سته ضروریه معروف اند وعبارتند ازحرکت وسکون، خواب وبیداری، هوا، خوردن وآشانیدن، اعراض نفسانی، احتباس واستفراغ که بهتر است همه خانواده ها تحت اموزش وتغییر سبک زندگی شان به سمت سبک زندگی سالم با آموختن دانش سبک زندگی سالم وسته ضروریه به این سمت سوق داده شوند
بیشتر بدانید:تدابیر سلامت حفظ صحه وسته ضروریه
کلیدی ترین مولفه های سلامت
هفت مولفه سلامت که در بسیاری از مراجع رسمی بعنوان یک شیوه برای طبقه
بندی مولفه های سلامت مورد استفاده قرار می گیرد شامل:
1_سلامت
فیزیکی
سلامت جسمی یعنی توانمند بودن بدن برای انجام فعالیت های روزانه وحفظ
انرژی برای روبه روشدن با موارد اضطراری ودوربودن از بیماری وتناسب کلی بدن می
باشد که همه اعضای یک خانواده باید داشته باشندکه برای داشتن سلامت جسمی لازم است یک
خانواده سالم طبق سته ضروریه داشتن برنامه منظم ورزش روزانه وتنظیم حجم ونوع غذا
متناسب با کار وفعالیتهای روزانه افراد امری
لازم وضروری است وتلاش برای پیشگیری از بیماریها بجای ذهنیت درمان محور وتوجه به
اهمیت بحث خواب واستراحت ودرمان بی خوابی وتنظیم زمان خواب مناسب وتسلط بر مدیریت مهارت
استرس از مواردب هستند که در سلامت جسمی افراد خانواده تاثیر گذارند.
2_
سلامت ذهنی
سلامت ذهنی را درخلاصه ترین تعریف مهارت یادگیری ورشد ذهنی معرفی
نمودند فرآیند استفاده از ذهن برای درک بهتر وعمیق تر خود وجهان بعنوان سلامت ذهنی
بیان کرده اند یادگیری فرآیندی است که تمام عمر حضور داشته باشد وآمادگی برای رها
کردن دیدگاه های کهنه یا اصلاح انها براساس اطلاعات وآموخته های جدید نیز ریسک
کردن باهدف تجربه های جدید وآموختن از جمله مواردی هستند که مصداق سلامت ذهنی
افراد یک خانواده را نشان می دهدپس توجه به هنر ولذت بردن از ان وتلاش برای مهارت
تفکر نقادانه در افراد یک خانواده نشان دهنده سلامت ذهنی افراد می باشد.
3_سلامت
عاطفی
توانایی کنترل هیجانات به گونه ای که در بیان ان راحت باشیم وبتوانیم
به شکل وشیوه مناسب ابراز انها را انتخاب نماییم بعنوان سلامت عاطفی معرفی شده است
توجه داشته باشید که کنترل نمودن هیجانات به معنای مخفی نمودن ان نیست بلکه بمعنای
تصمیم گیری درست درمورد ابزار کردن و یا نکردن ان و شیوه وزمان مناسب انهاست دریک
خانواده سالم بایستی افراد بتوانند مدیریت خشم وشناسایی ومدیریت احساسات خود را داشته
باشند و از هوش هیجانی مطلوبی برخوردار باشند
4_سلامت
محیط زندگی
تعریف سلامت محیط زندگی اگرچه به سادگی قابل درک است اما بیان آن چندان ساده
نمی باشد تقریبا هر چیزی در محیط وجود دارد روی یکی از مولفه های سلامت خانواده
تاثیر گذار است تمیزی هوایی که نفس می کشند آبی که می نوشند، غذایی که می خورند
وپایین بودن صدا های مزاحم در محیط وفضای فیزیکی که برای کار وزندگی در اختیار
دارند نور محیط وخلاصه هرچیزی که در محیط است و به سلامت افراد خانواده ربط دارد
در این مبحث قابل بررسی است
5_سلامت
اجتماعی
سلامت اجتماعی به معنای توانایی تعامل افراد خانواده با همدیگر
وهمچنین با سایر اطرافیان ودیگران ومدریت
تعارضات به شیوه ای سالم اخلاقی زمان مناسب وقابل قبول از جمله شاخصه های سلامت اجتماعی
باشد توجه داشته باشید که در زمان نامحدود به هرحال تعارض از بین می رود. احترام
گذاشتن به دیگران وهمدلی با همدیگر در یک
خانواده سالم وجود دارد و تعامل سالم و دوسویه ومتعادل با دیگران بطوری که نه ما
مورد سوء استفاده قرار گیریم نه دیگران را مورد سوء استفاده قرار دهیم وهنر نه
گفتن در ارتباط ها وگفتگو از جمله زیر مجموعه های سلامت اجتماعی محسوب می شوند
6_سلامت
معنوی
از جمله مصادیق سلامت معنوی افراد یک خانواده باور داشتن به وجود خالق واحد ویگانه جهان هستی یعنی
خداوند بیان شده است و همچنین اعتقاد داشتن به جهان اخرت وروز قیامت وپاسخگو بودن
در برابر اعمالی که انجام داده ایم بیان شده است سلامت معنوی را بصورت باور به ارتباط واتصال انسانها با
یکدیگر و داشتن معنا وهدف برای زندگی تعریف می کنند
اگر چه به تعداد انسانها، ممکن است نگرش‌ها و باورهای متفاوتی در
زمینه‌ی انسانها، تعامل آنها با یکدیگر و معنا و هدف زندگی وجود داشته باشد، اما
مستقل از این تنوع، باور داشتن و یافتن معنایی برای زندگی، در مقایسه با کسانی که
نتوانسته‌اند برای زندگی معنایی بیابند یا بسازند، سلامت معنوی را ایجاد و تقویت
مینماید
6_سلامت شغلی
داشتن شغلی که
رضایت شغلی خوبی ایجاد نماید وانجام کاری که معنا داشته باشد وکار کردن با کسانی
که سهم تورا در کار ببینند و بپذیرند
ومنافع مالی که بتوانی سبک زندگی موردنظر خود را داشته باشید ازجمله مولفه های
شغلی معرفی می شود در یک خانواده در قدیم فقط پدر خانواده بعنوان نان آور محسوب می
شد و زن فقط امور داخل منزل را مدیریت می نمود ولی اکنون زن ومرد دوشادوش هم در
اجتماع فعالیت می کنند به شغل وکسب درآمد می پردازند والبته نیاز است مرد نیز
همانند همسرش در اداره امور منزل برای کمک به وی همراهی وهمگامی داشته باشد و در تربیت فرزندان شایسته گام
بردارند.
منابع
1_سایت sid مقاله پیش بینی سلامت جسمی وروانی بر اساس موافه های تصمیم گیری
وحل مساله انسجام خانواده ابزار محبت وظاهر فیزیکی معلمان متاهل مقطع ابتدایی
تهران کرج, نویسنده هادی سلیمی وپریا حسین زاده
2_سایتsid نشریه زیست پزشکی جرجانی، نویسنده اقبال زارعی،
زینب بدل پور دانشگاه علوم انسانی هرمزگان بهار وتابستان 1396 صفحه 77 تا79
3_مقاله سلامت
خانواده وعوامل اجتماعی موثر برآن، نویسنده محمد حسین پناهی و منصوره زارعان
دانشگاه طباطبایی فصلنامه علوم اجتماعی دوره19 شماره59 صفحه 1تا40 علامه
4 _مجموعه
مقالات قران وعلوم انسانی بر گرفته از مجله( قران وعلم )دکتر علی نصیری دیباچه
کنگره بین المللی قران وعلوم انسانی جلد 1 صفحه785
5_سایت متمم
تهیه کننده زهرا زرین کار عضوتحریریه صدای حکیم دستیار استاد یوسفی
